U razvoju evropskih sistema krivičnih postupaka u drugoj polovini XX. stoljeća uočljivo je pet ključnih tendencija. Prva se sastoji u postojanosti, „otpornosti“ tradicionalnih procesnih struktura u zapadnoevropskim zemljama. U drugoj polovini XX. stoljeća svega su četiri zapadnoevropske zemlje donijele nove kodifikacije (Grčka, Potugal, Italija i Švicarska). Druga tendencija je stvaranje novog korpusa temeljnih prava čovjeka, posebno u okvirima krivičnog postupka. Taj korpus ima svoje polazište u nacionalnim ustavnim odredbama ali i u odredbama međunarodnih izvora prije svega u Konvenciji za zaštitu ljudskih prava i temeljnih sloboda. Radi se o pojavi koja se uobičajeno označava kao „konstitucionalizacija“ krivičnog procesnog prava. Treća, je tendencija stvaranja zajedničkih evropskih pravila krivičnog postupka, koja iako fragmentarna, upućuju na budući smjer kretanja, koji možda neće biti isključiv u smislu unifikacije, ali će svakako postojati kao paralelno nastojanje u smislu približavanja, harmonizacije nacionalnih sistema, koji u stvarnom životu ima, a u budućnosti će još više imati posebnu važnost. Četvrta je tendencija postojanje naddržavnog pravosudnog nadzora koji ispituje zaštitu ljudskih prava u krivičnom postupku. To je prije svega uslijedilo ulaskom evropskih zemalja u članstvo Vijeća Evrope što je dovelo do proširenja nadležnosti Evropskog suda za ljudska prava. Peta, za ovo razmatranje bitna, je tendencija donošenja novih pravila krivičnog postupka evropskih zemalja koje su krajem XX. stoljeća prešle iz socijalističkog u kapitalistički društveni sistem. Radi se o promjenama pravila krivičnih postupaka u sistemima čak 25 evropskih zemalja koje se uobičajeno označavaju kao tranzicije krivičnih postupaka. Time se označavaju promjene u krivičnim postupcima provedene u okvirima širih društvenih promjena. Imajući u vidu da se radi o složenim, međusobno različitim procesima, obilježenim značajnim razlikama, pravilnije je govoriti o tranzicijama, nego tranziciji kao jedinstveno oblikovanom i sadržajno istovjetnom procesu.